Suiker...hoe het werkt

Geraffineerde biet- en rietsuiker bestaan uit volledig geisoleerde en gezuiverde sucrose en saccharose. Wanneer het nog in de suikerbiet of het suikerriet zit, is het vergezeld van allerlei hulpstoffen zoals mineralen, vitaminen, eiwitten, water en vezels.

De industrie noemt suiker zoals wij die kennen een “natuurlijk” product. Helaas wordt onze suiker niet alleen verregaand geraffineerd en chemisch gezuiverd (waarbij het zoete stofje volledig wordt gescheiden van het nuttige plantenmateriaal waar de hulpstoffen in zitten), maar vaak ook nog eens extra ontkleurd. Zo ontstaat een lege calorie, zonder waardevolle voedingsstoffen.

Maar het is meer dan een lege calorieenbom. En in de blog van vandaag wil ik je zo kort en eenvoudig mogelijk uitleggen waarom suiker (en dan bedoel ik dus de geraffineerde suiker) echt geen goed idee is, en verantwoordelijk lijkt te zijn voor heel wat hedendaagse aandoeningen. Voor de duidelijkheid: ik ben geen arts, maar een ervaringsdeskundige. Ik word letterlijk doodziek van suiker. En dat heeft me 25 jaar geleden op het pad van de natuurvoeding gezet. Mijn bronnen zijn wetenschappers en mijn voornaamste bron zal ik ook hieronder noemen. De beweringen die in dit stuk worden gedaan zijn dus niet die van mij persoonlijk, maar zijn wel degelijk wetenschappelijk onderbouwd. Aan jou om te beslissen wat je met deze informatie doet. Ik vind het belangrijk dat wij onze eigen keuzes mogen maken. En dat betekent dat we eerlijk geinformeerd zouden moeten worden over de nadelen van suiker. Een stof die in 80% van onze voedingsmiddelen is toegevoegd (!).

Wat gebeurt er met geraffineerde suiker na inname?

Geraffineerde suikers hebben nauwelijks een verteringsproces nodig: ze worden snel gesplitst tot glucose en fructose en door de darm opgenomen. Dan gebeurt het volgende:

-         Ze komen in het bloed terecht en doen de suikerspiegel stijgen. Dit gebeurt bij geraffineerde suikers heel snel. Daarom spreekt men over “snelle suikers”.

-         De glucose wordt (m.b.v. insuline) in de lichaamscellen opgenomen, waarbij ze verbrand worden om ons energie te geven. Dit natuurlijk alleen in zoverre er energie nodig is. Dit verbrandingsproces heeft vitaminen en mineralen nodig.

-         Indien er minder energie nodig is, wordt de glucose omgezet tot het “reserve-suiker” glycogeen en opgeslagen in de lever en de spieren. Daar is een maximum capaciteit voor: 150 tot 200 gram. Die reserve opslag zit dus vrij snel vol.

-         Alles wat niet opgeslagen kon worden als reserve, wordt omgezet tot vetweefsel. (Dit laatste is heel belangrijk om te weten voor ons westerse mensen die weinig bewegen en veel snelle suikers consumeren!!!)

Dat is dus hoe het werkt in het lichaam. Veel gebruik van geraffineerde suikers (en dat is bijna onvermijdelijk als je het gebruikelijke voedsel uit onze winkels eet) heeft dan ook veel nadelen:

1)            Hyperglycemie (bloedsuikerpieken, te hoge bloedsuikerspiegel)

Deze pieken belasten onze alvleesklier, wat kan leiden tot diabetes type II, maar zorgen ook voor overgewicht.

N.B: het is niet alleen suiker wat hier voor zorgt, ook andere geraffineerde producten (wit brood, witte rijst, witte pasta etc.) kunnen dit doen

2)            Reactionele hypoglycemie (te sterke daling van de bloedsuikerspiegel).

            Kort en simpel gezegd: de snel stijgende suikerspiegel vraagt insuline om het te kunnen verwerken. Omdat het zo snel stijgt, ontstaat er een soort crisissituatie: het lijkt een soort alarm die af gaat. Gebeurt dit af en toe zal de pancreas nog de juiste hoeveelheid insuline afgeven, ondanks dat het “overprikkeld” raakt. Na verloop van tijd (dus wanneer je altijd maar die snelle suikers blijft consumeren) kan de pancreas zo overprikkeld raken dat het te veel insuline ineens af geeft. Gevolg: de suikerspiegel daalt niet tot een “gewone” waarde, maar blijft zakken. Gevolg: je suikerspiegel wordt te laag! Je voelt je trillerig, je zweet, krijgt hartkloppingen, misschien voel je je misselijk en/of duizelig. Maar ook: je krijgt trek in zoet!!! Veel mensen grijpen dan opnieuw naar een snelle suiker en het einde is zoek….

3)            Uitputting van de bijnieren

            Een gevolg van de hier beschreven hypoglycemie is dat de bijnieren hierbij sterk worden belast. Zij moeten namelijk adrenaline aanmaken om de suikerspiegel te proberen normaal te krijgen. Uitgeputte bijnieren hebben ook weer gevolgen, onder andere: gevoel van zwakte en vermoeidheid.

4)         Insuline resistentie/hyperinsulisme (syndroom X) en Diabetes type II

            Door de chronisch verhoogde insulinespiegel (zie hierboven) en ook omdat de vetcellen vaak overvol zitten door het voortdurend opnemen van glucose, ontstaat er een soort verminderde gevoeligheid voor insuline. Hierdoor nemen we minder gemakkelijk glucose op. Deze fase gaat vooraf aan diabetes type II en wordt syndroom X genoemd.

5)         Het beroven van nutrienten

            Voor de verbranding van glucose tot energie, heeft ons lichaam mineralen en vitaminen nodig. Wanneer we ongeraffineerde suikers eten (b.v. een appel met schil) gaat de suiker vergezeld van hulpstoffen die ons lichaam helpen het te kunnen verteren. Zoals je hebt gezien is geraffineerde suiker een “kale” suiker, zonder enige hulpstof. Waar moet je lichaam dan de vitaminen en mineralen vandaan halen? Juist ja…uit onze eigen reserves. Gevolg: er ontstaan tekorten. Vooral de mineralen calcium, koper, magnesium, mangaan, chroom en zink en vitamines van de B groep zijn hierbij betrokken. Calcium wordt door ons suikergebruik overigens op nóg een manier uit ons lichaam geroofd: na het gebruik van geraffineerde suikers wordt calcium uit de beenderen én de tanden gehaald om verzuring tegen te gaan. Zie jij ook een verband met osteoporose?

6)            Verminderde weerstand, meer allergie en auto-immuunziekten

            Er is een verband tussen suikergebruik en het verzwakken van ons immuunsysteem. Zo wordt de kans op allerlei aandoeningen vergroot. Varierend van kleine onschuldige dingetjes (verkoudheid) tot chronische infecties. Maar ook de werking van ons immuunsysteem wordt verstoord, wat allergieen tot gevolg kan hebben en nog erger: lichaamseigen weefsels kunnen worden aanzien als vreemde stof en zo kunnen zelfs auto-immuunziekten ontstaan. Denk hierbij b.v. aan reumatoide artritis.

Let op: niet elke auto-immuunziekte ontstaat door suiker, net zo min als een vogel altijd een eend is!

7)            Overgewicht

            Zoals je hierboven hebt kunnen lezen hebben snelle suikers een direct effect op het vetweefsel: reserves van suikers worden omgezet in vetweefsel. Daarnaast is er ook een verband met de insuline: snelle suikers stimuleren de aanmaak van insuline, en insuline bevordert de aanwas van vetweefsel. Omdat het de opname van glucose door de cellen bevordert en de opslag daarvan onder de vorm van vetten bevordert. Het is dus de suiker die ons dik maakt!

8)            Verhoogde bloedvetten: verband met hart en vaaatziekten

            Er is een duidelijk verband gelegd tussen overmatig gebruik van geraffineerde suikers en het proces van aderverkalking. Dit ligt aan de basis van veel hart en vaatziekten. Er is een zogenaamd sucrose-cholesterol effect (even googlen?), wat ervoor zorgt dat de bloedvetten verhoogd worden. Maar ook in andere organen ontstaat er een opslag van vetten, zoals in de lever, spieren en nieren.

9)         Caries (tandbederf)

            Die wisten we natuurlijk al: korte suikers worden door de bacterien en het tandplak omgezet tot zuren die het glazuur aantasten. Daarnaast wordt het lichaam door geraffineerde suiker beroofd van calcium en magnesium (zie punt 5), en het is niet te verwonderen dat onze tanden snel achteruit gaan.

10)            Suikerverslaving:

            Bij het eten van snelle suikers kom je in een cirkeltje terecht: suikerspiegel stijgt snel, daalt vervolgens in rap tempo en wat wil je dan? Meer suiker om weer uit de “dip” te komen. Maar er is meer wat zorgt voor de verslaving:

-         sterke stijging van de bloedsuikerspiegel beinvloedt de neurotransmittors in de hersenen. Na de hoge suikerprikkel dalen de gehaltes aan de fijne stoffen (serotinine en endorfines) en we voelen ons neerslachtig, prikkelbaar of impulsief. We grijpen dus maar gauw weer naar suiker.

-         Tenslotte: je blijft honger houden na het gebruik van snelle suikers. Want je kan misschien wel hebben gegeten, maar het lichaam is niet “gevoed”! Het heeft behoefte aan nutrienten en die kwamen niet binnen. Gevolg: je blijft maar eten. Vaak wordt er dan weer gekozen voor lege calorieen en zo kom je weer in een cirkel terecht.

11)            Vroegtijdige ouderdomsverschijnselen; de Maillard reactie

            Er is een interactie tussen eiwitten en suikers. Men noemt dit de Maillard reactie. Eigenlijk kennen we die allemaal, en er wordt ook wel gebruik van gemaakt in de voedselbereiding: een lekker bruin korstje op gebakken brood, het kleurtje van cola, het zin allemaal voorbeelden waarbij verwarmde suikers reageren met de aanwezige eiwitten.

De maillard reactie kan echter ook plaatsvinden IN ons lichaam. Dat gebeurt vooral bij het pieken van de suikerspiegel. Wanneer de suikerspiegel vaak hoog is, ontstaan er reacties in het lichaam waardoor er minderwaardige weefseleiwitten ontstaan: AGES. Hoe meer van dergelijke stoffen in het lichaam ontstaan, des te meer ons lichaam veroudert. Zo zullen enzymes en hormonen hun functies minder goed uit kunnen oefenen.

Deze reacties zijn er onder meer de oorzaak van dat bij diabetici (die veel suikerspiegel pieken hebben), eerder ouderdomsverschijnselen optreden. Daarom is het voor hen extra belangrijk de suikerspiegel zo goed mogelijk te regelen (stabiel te houden). Maillard reacties treden veel meer op bij de inname van geraffineerde suikers dan bij ongeraffineerde suikers. Omdat in het tweede geval de suikers vergezeld zijn van vitaminen, mineralen, vezelfs, flavonoiden en andere nutrienten die de onnodige binding tussen de suikers en de eiwitten tegen gaan.

Ook is de maillard reactie van fructose sterker dan van glucose of sucrose (!).

Zo…dat was een berg informatie. Ik kan me voorstellen dat je dit even wilt verwerken.

Meestal focus ik me alleen op de oplossingen en positieve zaken. Maar ik vind het ook belangrijk dat we met zijn allen begrijpen wat suiker in ons lichaam doet. Want dan kun je bewuste keuzes maken. Vanaf morgen ga ik jullie meer vertellen over andere manieren van zoeten en de voor- en nadelen ervan.

Zoete groet,

(mama) Sanna

Voornaamste bronnen: Suiker en Zoetstoffen, door Dr. Geert Verhelst (aanrader!!!!!)
                                    Fat Chance, door Dr. Robert Lustig